مدل FCB در تبلیغات
مدل FCB در تبلیغات چیست؟
مدل FCB یا به‌طور کامل‌تر Foote, Cone & Belding Grid، یکی از مشهورترین مدل‌های برنامه‌ریزی تبلیغاتی است که به برندها کمک می‌کند تا با درک بهتر از نوع تصمیم‌گیری مصرف‌کننده، پیام‌ها و استراتژی‌های تبلیغاتی خود را طراحی کنند. این مدل توسط آژانس تبلیغاتی Foote, Cone & Belding در دهه 1980 میلادی توسعه یافت و هنوز هم یکی از ابزارهای کلیدی در بازاریابی و تبلیغات محسوب می‌شود.
مدل FCB بر این فرض استوار است که رفتار خرید مشتریان بر اساس دو محور اصلی شکل می‌گیرد:
میزان درگیری ذهنی مصرف‌کننده با محصول (زیاد یا کم)
نوع تصمیم‌گیری (منطقی یا احساسی)
با ترکیب این دو محور، چهار حالت مختلف به‌وجود می‌آید که هر کدام استراتژی تبلیغاتی خاصی را می‌طلبد.
تقسیم‌بندی چهارگانه در مدل FCB
1. درگیری زیاد + تصمیم منطقی (Informative)
مصرف‌کننده به اطلاعات زیادی نیاز دارد؛ تصمیم‌گیری منطقی و مقایسه‌ای است.
مثال: لپ‌تاپ، بیمه، خودرو
استراتژی تبلیغاتی: تمرکز بر ویژگی‌ها، عملکرد و مزایا
2. درگیری زیاد + تصمیم احساسی (Affective)
مصرف‌کننده احساسی تصمیم می‌گیرد ولی محصول برای او مهم است.
مثال: جواهرات، مد لوکس، برندهای خاص
استراتژی تبلیغاتی: استفاده از تصاویر احساسی، داستان‌سرایی، جذابیت‌های بصری
3. درگیری کم + تصمیم منطقی (Habitual)
خریدهای روتین و عادت‌محور بدون تحلیل زیاد
مثال: خمیر دندان، شوینده، لوازم‌التحریر
استراتژی تبلیغاتی: تکرار برند، یادآوری ذهنی، تبلیغات مکرر و ساده
4. درگیری کم + تصمیم احساسی (Self-satisfaction)
خریدهای لحظه‌ای و بر پایه لذت و احساس
مثال: بستنی، تنقلات، نوشیدنی‌های گازدار
استراتژی تبلیغاتی: سرگرم‌کننده، خلق حس خوشایند، طنز یا تجربه‌های سریع
تاریخچه مدل FCB
این مدل توسط آژانس تبلیغاتی معروف آمریکایی Foote, Cone & Belding در اوایل دهه 1980 ارائه شد. هدف این مدل، کمک به برنامه‌ریزان تبلیغات برای دسته‌بندی نوع تصمیم‌گیری مشتریان و انتخاب پیام مناسب بود. بعدها این مدل در دانشگاه‌ها، کتاب‌های بازاریابی و کارگاه‌های تبلیغاتی آموزش داده شد و تا امروز همچنان یکی از پایه‌های تحلیل رفتار مصرف‌کننده در تبلیغات است.
کاربردهای مدل FCB در تبلیغات
مدل FCB به برندها و مشاوران تبلیغاتی کمک می‌کند تا:
نوع پیام تبلیغاتی را بر اساس رفتار مشتری تنظیم کنند
رسانه مناسب را با توجه به نوع درگیری انتخاب کنند (مثلاً تبلیغات ویدیویی برای محصولات احساسی)
کمپین‌های تبلیغاتی مؤثرتر طراحی کنند با توجه به الگوی تصمیم‌گیری مخاطب
تحلیل دقیق‌تر از بازار هدف داشته باشند و تفکیک رفتاری انجام دهند
مثال ساده از مدل FCB
فرض کنید دو برند داریم:
برند A: تولیدکننده لپ‌تاپ حرفه‌ای برای طراحان
مخاطب درگیری زیادی دارد
تصمیم‌گیری منطقی است
✅ مدل: Informative
✅ پیام تبلیغاتی: «با پردازنده قدرتمند نسل ۱۳ و کارت گرافیک اختصاصی، هر پروژه‌ای رو سریع‌تر از همیشه اجرا کن.»
برند B: تولیدکننده بستنی طعم‌دار
درگیری کم
تصمیم‌گیری احساسی
✅ مدل: Self-satisfaction
✅ پیام تبلیغاتی: «یه قاشق از طعم خوشبختی! بستنی رو حس کن، لحظه رو زندگی کن.»مدل FCB یکی از کاربردی‌ترین ابزارهای برنامه‌ریزی تبلیغات است که با شناخت روان‌شناسی مصرف‌کننده، به برندها کمک می‌کند پیام‌های خود را هدفمندتر، مؤثرتر و مرتبط‌تر ارائه دهند. در جهانی که رقابت بر سر توجه مخاطب بسیار شدید است، درک درست از نوع تصمیم‌گیری مشتری می‌تواند تفاوت بین یک برند موفق و شکست‌خورده باشد.
دیدگاهتان را بنویسید